Anket Yöntemi
Gözlem Yöntemi
Görüşme Yöntemi
Tarama Yöntemi
1. Anket Yöntemi
Araştırmada kanı araştırması stratejisi izlenerek kişilerin belli bir konudaki düşünceleri öğrenilmek istendiğinde veri toplama yöntemi olarak anket yönteminden yararlanılır.
Anket, sistematik bir veri toplama yöntemidir. Veriler, önceden belirlenmiş insanlara bir dizi soru sorarak elde edilir. Anket yöntemi ile çok farklı türde veri toplamak mümkündür.
Bu yöntem daha çok sosyal içerikli araştırmalarda kullanılmaktadır.
1.1. Anket Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
Anket hazırlanırken dikkat edilmesi gereken kurallar, genel ve biçimsel kurallar olmak üzere iki başlık altında incelenebilir;
Genel Kurallar;
Anket formunu hazırlamaya başlamadan önce araştırılacak konu ile ilgili ön çalışma yapılmalı, konuya hakim olunmalıdır.
Araştırmanın kapsamı ve araştırmanın hitap edeceği kitle ile kişilerin profilleri mümkün olduğunca doğru belirlenmelidir.
1.1. Anket Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
Biçimsel Kurallar;
Anket formunda anketi cevaplayan kişinin kimliğini ortaya çıkarmaya yönelik her türlü sorudan özenle kaçınılmalıdır.
Sorular en az düzeyde eğitim almış bir kişinin bile anlayıp, cevaplayabileceği kadar; basit, sade ve anlaşılır olmalıdır.
Anket formunda olabildiğince açık uçlu soru bulundurmaktan kaçınılmalıdır.
Soruya verilebilecek bütün cevaplar, şıklar halinde verilmeli, son olarak diğer şıkkı mutlaka eklenmelidir.
Olabildiğince “evet-hayır-bazen” gibi iki-üç şıkkı olan sorular sormaktan kaçınılmalıdır.
Değişik yerlere kontrol soruları konmalıdır.
30 en fazla 35 soru içerisinde ölçülmek istenen bütün konular sorulmalıdır. İdeal anket formu; 15-20 sorudan oluşmalıdır.
1.1. Anket Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
Tanımlanacak olan kitlenin her bir üyesinin belli bir yöntemle örneklem gurubunda yer almasına özen gösterilmelidir.
Araştırma verilerinin, doğruluk düzeyini sağlayacak sayıda örneklem seçilerek, evreni temsil etmesi sağlanmalıdır.
Örneklemdeki herkesin soruları cevaplaması sağlanmalıdır.
Ankette soru sırası, anket ile elde edilebilecek sonuçları önemli düzeyde etkileyecektir. Araştırmanın giriş bölümünde, araştırma konusu ile doğrudan ilgili, kolay cevaplanabilir türde sorulara yer verilmelidir. Hassas soruların anketin ilerleyen bölümlerinde yer alması tavsiye edilen bir uygulamadır. Bazı sorularda cevaplayıcılardan dini inançları, etnik özellikleri, cinsel tercihleri, gelir düzeyleri gibi bilgiler istenebilir.
İlgili sorular bir araya getirilerek, cevaplayıcının bir konudan diğerine atlamasının önlenmesi ve bir konu üzerinde yoğunlaşmasının sağlanması amaçlanmalıdır.
1.2. Anket Sorularının Oluşturulması
Anket sorularının yazımı anket sürecinin muhtemelen en önemli aşamasıdır. Sorular anketin yapı taşlarıdır. Soruların istenilen bilgiyi elde etmedeki performansı anketin sonuçlarına diğer bütün anket süreci aşamalarından daha fazla etki eder. Dolayısıyla anket sorularının yazımına büyük özen gösterilmelidir.
Anket soru formatları iki genel kategoriye ayrılır:
Kapalı Uçlu (Yapılandırılmış) Sorular
Açık Uçlu (Yapılandırılmamış) Sorular
A) KAPALI UÇLU SORULAR
Kapalı-uçlu (veya yapılandırılmış) sorular yanıtlayıcıdan sabit bir yanıt seçenekleri setinden bir seçeneği seçmelerini ister.
Çoktan-seçmeli, evet-hayır ve derecelendirme ölçeği kapalı uçlu sorulara örnektir.
ÖRNEK: “Hastalanınca doktora gider misiniz?”
a) EVET b) HAYIR
AVANTAJLARI:
Alternatif cevap seçenekleri her bir cevaplayıcı için aynıdır.
Cevaplayıcılar arasında karşılaştırmalar yapılabilir.
Elde edilen verilerin bilgisayara girilmesi kısa zaman alır.
Cevap seçenekleri, soruları cevaplayıcı için daha anlaşılır hale getirebilir.
DEZAVANTAJLARI:
Cevaplayıcı seçeneklerden birini rasgele işaretleyebilir.
Cevaplayıcı asıl görüşünü yansıtmayan bir seçeneği işaretleyebilir ya da seçenekler cevaplayıcının görüşünü yansıtmaktan uzak olabilir.
Soruların cevaplayıcılar tarafından doğru anlaşılıp anlaşılmadığı denetlenemez.
B) AÇIK UÇLU SORULAR
Açık-uçlu (veya yapılandırılmamış) sorular yanıtlayıcıdan kendi ifadelerinden oluşan bir yanıt ister. Cevaplayıcıya istediği cevabı yazabilme fırsatı verir. Boşlukları doldurma, kısa cevaplar açık-uçlu sorulara örnektir.
En sık kullanılan biçim, sorudan sonra yanıt için uygun bir boşluk bırakmaktır. Örneğin: “Sizce eğitim sistemindeki temel sorunlar nelerdir?” …………………………………….
Açık uçlu sorular genelde anket formunun son sorusunu oluştururlar ve “Yukarıda belirttiklerinize eklemek istediğiniz hususlar var mı?” biçimde olur ve ek bilgi sağlamayı amaçlar.
Cevaplayıcıların görüşleri tutumları ve kendileri hakkındaki algı ve yorumlamaları konusunda derinliğine bilgi edinilmesini sağlar.
Toplanan veriler araştırıcının düşünceleri ile sınırlı kalmaz. Araştırıcının düşünemediği, beklenmeyen veriler toplanabilir.
DEZAVANTAJLARI:
Elde edilen bilgilerin istatistiksel analiz için sınıflandırılmaları gerekir. Bu son derece teknik ve zaman alıcı bir iştir.
Araştırmanın amacı ile ilgili olmayan cevaplar yazılabilir.
Eksiksiz doldurulabilmesi için, cevaplayıcının iletişim ve kendini ifade kabiliyeti olmalıdır.
Doldurulması cevaplayıcının işini zorlaştıracağından, cevaplanma oranı düşük olabilir.
1.3. Soru İçerikleri
Anket soruları formatlarına göre kategorilere ayrıldıkları gibi içeriklerine göre de kategorilere ayrılabilirler. Anket soruları içeriklerine göre üç genel içerik kategorisine ayrılırlar:
Demografik sorular,
olgusal sorular ve
tutum soruları.
Bu kategorilerin her biri hem açık-uçlu sorularda hem kapalı-uçlu sorularda görülebilir.
Demografik Sorular
Demografik sorular yanıtlayıcı hakkında tanımlayıcı bilgi sağlar. En yaygın kullanılan demografik sorular cinsiyet, yaş, meslek, ırk, din, etnik köken ve eğitim düzeyi ile ilgilidir.
Hangi demografik bilgilerin toplanacağına karar vermek için araştırma ekibinin yapmayı planladıkları spesifik analizleri önceden iyice düşünmesi gereklidir.
Örneğin, cinsiyet ve yaşa göre alt-grupların tutumlarını tespit etmek isteyen bir anket bu değişkenleri değerlendiren demografik soruları içermelidir. “Eğitim Durumunuz”, Medeni Haliniz” gibi.
Olgusal Sorular
Olgusal sorular davranışsal bilgiler veya yanıtlayıcının yaşantısı dahilinde olan diğer olaylar hakkındadır.
Bazı olgusal sorular bilgi sorar: "İşe gidip gelmek için yolda geçirdiğiniz zaman haftada kaç saattir?" veya "Son bir yıl içinde kaç gün hastalık izni aldınız?"
Olgusal sorularla ilgili bir sorun, yanıtlayıcılardan doğru bilgi almaktaki zorluklardır. Olay veya davranış ne kadar az belirgin ve ne kadar çok rutinse doğru hatırlanma olasılığı o derecede azalmaktadır.
Tutum Soruları
Tutum soruları yanıtlayıcılara bir konuya ilişkin tutumlarını, görüşlerini, inançlarını veya algılarını sorar.
Kurum anketlerinde bu tip sorular çok popülerdir. Bunun bir nedeni, tutum sorularının kurumla ilgili neredeyse her sorun hakkında yazılabilmesidir.
Kurum anketlerine tutum sorularını eklemek önemlidir. Çünkü böylece yöneticiler yaygın herhangi bir olumsuz algının farkına varabilirler.
1.3. Soru İçerikleri
Soruların yazımında dikkat edilmesi gereken kurallardan bazıları şöyle sıralanabilir;
Amaca cevap vermeli, sadece öğrenilmek istenen konuyla ilgili olmalıdır.
Kısa, basit ve açık olmalıdır.
Karmaşık ve anlaşılması zor olmamalıdır. Kullanılacak sözcüklerin birden fazla anlamının olmamasına dikkat edilmelidir.
Kullanılacak sözcüklerin farklı şekilde anlaşılabilecek nitelikte olmamalarına özen gösterilmelidir.
Bir soru yalnız bir konu içermelidir. İki farklı konu tek bir soru ile irdelenmemelidir.
Cevaplayıcılara yabancı olabilecek kelime ve terimlerden kaçınılmalıdır.
Yönlendirici sorulardan kaçınılmalıdır.
Yanıtlaması zor olan ya da zaman alan sorular mümkün olduğunca sorulmamalıdır.
Katılımcılar hakkında tahmin yürütür tarzda sorular sorulmamalıdır. Örneğin; “Kaç çocuğunuz var?” yerine “Çocuğunuz var mı? varsa kaç tane?” biçiminde sorular daha uygundur.
Kişilerce özel hayatlarına müdahale şeklinde algılanabilecek sorulardan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.
1.4. Anket Yanıt Formatları
Araştırmanın başarısı açısından anketi oluşturan soruların nasıl hazırladığı kadar bu soruların yanıtlarının nasıl hazırladığı da önem taşımaktadır.
Bu bağlamda anketlerde kullanılan yanıt formatları şu şekilde sıralanabilir;
a) İki Seçenekli Yanıt Formatı
En basit yanıt formatıdır. Seçenekler “Doğru / Yanlış”, “Evet / Hayır”, “Katılıyorum / Katılmıyorum” olabilir.
İkili yanıt formatı çoktan-seçmeli yanıt formatının bir varyasyonudur. İki yanıt seçeneğine üçüncü bir "Bilmiyorum" veya "Uygun değil" seçeneği eklenebilir.
Bu tip yanıtlara sahip sorular genelde bir konudaki soru grubunun ilk sorusu olurlar. Verilen yanıta göre katılımcı izleyen sorulardan bazılarına yanıt verir.
b) Çoktan-Seçmeli Yanıt Formatı
Bu cevap formatı, seçeneklerden oluşan bir liste şeklindedir. Cevaplayıcılardan onlar için uygun olan seçenekleri yuvarlak içine alarak işaretlemeleri istenir.
Ankete katılanlar tercihleri arasında bir derecelendirme yapmadıklarından bu tür soruların cevaplandırılması, sıralama sorularından daha kolaydır.
Yanıt seçenekleri genelde üç ile beş seçenek arasında olur.
c) Derecelendirme Ölçekleri
Anketlerde genelde ürün veya hizmetlerin belirli bir ölçeğe göre derecelendirilmeleri istenir. Bazı anketlerde insanlara verilen ifadelere ne kadar katıldıkları / katılmadıkları sorulur.
Likert derecelendirme ölçeği en yaygın kullanılan yanıt formatıdır. Bu ölçeklerde, yanıtlayıcılardan bir konu hakkında ne kadar olumlu veya ne kadar olumsuz hissettiklerini derecelendirmeleri istenir.
Likert tipi yanıtlar, birçok soru için aynı yanıt seçeneklerinin kullanılmasından dolayı yanıtlayıcıların kısa bir sürede büyük miktarda bilgi aktarmalarını sağlar.
c) Derecelendirme Ölçekleri
Örnek 1: Aldığınız hizmetten ne kadar tatmin oldunuz?
a) Hiç Tatmin Olmadım
b) Tatmin Olmadım
c) Kararsızım
d) Tatmin Oldum
e) Çok Tatmin Oldum
Örnek 2: Lütfen size sağlanan hizmetin kalitesini değerlendirin.
a) Çok Kötü
b) Kötü
c) Orta
d) İyi
e) Çok İyi.
Derecelendirme ölçekleri hazırlanırken uç noktaların zıt anlamda olmaları büyük önem taşımaktadır. Eğer bu koşul sağlanmazsa cevaplayıcılardan alınan yanıtların taraflı olma durumu söz konusu olacaktır. Örneğin aşağıdaki derecelendirme ölçekleri araştırıcının istediği nitelikte cevaplar sağlayabilir ama ihtiyaç duyulan bilgiyi vermez.
a) Genelde Tatminkar
b) Tamamıyla Tatminkar
c) Son Derece Tatminkar
d) Mükemmel
d) Sıralama İstenen Yanıt Formatı
Diğer bir yanıt formatı, kişilerin bir seçenek listesindeki maddeleri farklı kriterlere (örnek: önem derecesi) göre sıralamalarını istemektir.
Bu veriler, seçeneklerde yer alan hususların öncelik sırasının belirlenmesine yardımcı olacaktır.
Örneğin bir restoranın müşterileri ücreti, yemeğin kalitesinden ve menünün çeşitliliğinden daha yüksek derecelendiriliyorlarsa, yönetimin maliyet konusunu öncelikli olarak ele alması gerektiği söylenebilir.
d) Sıralama İstenen Yanıt Formatı
Örnek: Lütfen aşağıdaki 5 amacı önem sırasına göre sıralayınız (1-en önemli, 5-en önemsiz).
___ Çabuk Başarı Elde Etmek
___ Üretimin Miktarını Arttırmak
___ Fiyatları Düşürmek
___ Biriken İş Sayısını Azaltmak
___ Hata Miktarını Düşürmek
e) Eşleştirmeli Yanıt Formatı
Bu yanıt formatı türünde ankete katılan katılımcıdan sütun halinde verilen seçenekleri birbirleriyle eşleştirmesi istenir.
f) Birden Fazla Cevap İçeren Yanıt Formatı
Bu yanıt formatında katılımcıdan kendisine uyan tüm seçenekleri işaretlemesi istenir. Bu tür bir yapı yerden ve zamandan tasarruf sağlar. Ancak liste çok uzatılırsa katılımcı tüm seçenekleri okumayabilir.
Örnek: Hangi sporları yaparsınız?
Futbol
Basketbol
Masa tenisi
Yüzme
……………..
Diğer (Lütfen belirtin):.........................”
1.5. Anketin Gözden Geçirilmesi
Sorular anket amacına uygun mudur? Araştırmanın amaçları ile ilgisi olmayan hiçbir soru ankette yer almamalıdır.
Sorular anket yapılan bireyler için uygun mudur? Katılımcıların cevap veremeyecekleri ya da bilemeyecekleri sorular ankette yer almamalıdır. Kişilerin özel hayatlarına müdahale şeklinde algılanabilecek sorulardan kaçınılmalıdır.
Sorular uygun sonuçlar sağlayabilecek nitelikte midir? Elde edilen verilerin nasıl özetleneceği belirlenmelidir (Frekans, yüzde, diyagram vb.).
Sorular yanlış yorumlanabilecek kelime ve ifadeler içeriyor mu?
Sorular birbiriyle çakışan seçenekler içeriyor mu? Çakışan seçenekler, anketi yanıtlayanlar için kavram karmaşasına yol açar.
Sorular insanları, anketi düzenleyenin istediği cevaplara yönlendirecek nitelikte mi?
Aynı soru iki ayrı konuyu içeriyor mu?
Anket içerisinde birbirinin tekrar ya da çok benzeri olan sorular var mı?
1.6. Anketin Test Edilmesi
Taslak bir anket hazırlandıktan sonra, anket muhtemel hataları belirlemek için test edilebilir.
Test, anketi geniş kitlelere dağıtmadan önce, güvenilirlik ve geçerliliğinden emin olmak için yapılır.
Test genelde büyük grubu temsil eden daha küçük bir gruba uygulanır. Eğer test yapılması planlanıyorsa aşağıdaki maddelere dikkat etmek gerekmektedir;
Süreç açıklanmalıdır. Teste katılacak katılımcılardan, anketi aldıkları zaman değerlendirmeleri, anlamı açık olmayan soruları, eksik başlıkları ve geliştirilmesi gereken noktaları belirlemeleri istenmelidir. Bu aşamada anket formunun uygulanması sırasında nasıl bir yöntem seçilecekse aynı şekilde davranılmalıdır.
Katılımcıların anket ile ilgili yorumlarının yazılı olarak alınmasında yarar vardır. Çünkü bazı bireyler grup içerisinde rahatça düşüncelerini, eleştirilerini ifade edemeyebilirler.
Teste katılanların anketi ne kadar zamanda tamamladıkları ölçülmelidir.
Katılımcıların tümü anketi tamamladıktan sonra geri bildirim alabilmek amacıyla anketi oluşturan tüm bölümler katılımcılarla birlikte incelenmelidir. Araştırma problemi ile ilgili önemli hususların anket dışında bırakılıp bırakılmadığı belirlenmeye çalışılmalıdır.
Test süreci sonunda elde edilen tüm bilgilerden yola çıkarak aşağıdaki sorulara yanıt bulunmalı ve ankete son şekli verilmelidir;
Her soru ölçmesi gereken parametreyi ölçebiliyor mu?
Katılımcılar sözcüklerin hepsini anlayabiliyorlar mı?
Katılımcıların hepsi soruları aynı biçimde anlayabilmiş mi?
Kapalı uçlu soruların yanıt şıklarının her biri katılımcılar tarafından işaretlenmiş mi (ya da hiç işaretlenmeyen yanıt şıkkı var mı)?
Anket formu, katılımcıları formu yanıtlamaya teşvik ediyor mu (form katılımcıların hoşuna gitti mi)?
Yanıtlanamayan soru var mı?
Anket formu katılımcıları belirli bir doğrultuda yanıt vermeye yönlendiriyor mu?
1.7. Anket Formunun Şekli Olarak Düzenlenmesi
Soru maddeleri ve cevapları belirlendikten sonra anket formunun hazırlanması sürecinde geçilmiştir.
Anket formunun görünüşü, uzunluğu ve soruların hangi sırayla yazılacağı dikkat harcanması gereken başlıca konulardır.
Anket formunun şekli olarak düzenlenmesi sırasında şu hususlara dikkat edilmesinde yarar vardır;
Anket formunun ilk başında uygulanacak anketin amacını ve sonuçların ne şekilde değerlendirileceğini açıklayan bir giriş cümlesi yer almalıdır. Eğer posta yoluyla anket gerçekleştirilecekse, bu açıklamaların daha uzun hazırlanmasında ve anketin kapak sayfası olarak düzenlenmesinde fayda vardır.
Özellikle ankette demografik sorular mevcutsa, insanlara güven vermek için, verecekleri yanıtların gizli kalacağına dair bir ifade giriş bölümünde yer almalıdır.
Anket formundaki ilk sorunun çok kolay, ilginç ve anketin amacıyla ilgisinin çok belirgin olmasına dikkat edilmelidir. İlk sorunun belirsiz ve uzun olması tercih edilmez.
Araştırma açısından önemli olan ve kesinlikle yanıt alınmak istenen soruların anket formunun başlarına yazılması gerekir.
Aynı konudaki sorular arka arkaya sıralanmalıdır. Ayrıca aynı konudaki soruların soru tiplerinin de aynı olmasına dikkat edilmelidir.
Yaş, cinsiyet, gelir durumu gibi demografik soruların anket formunun son kısmında yer alması tercih edilmelidir.
Anket formu kolay okunabilir olmalıdır.
Anket formunda yer alan sorular bölünmemelidir. Yani sorunun yarısı bir sayfada, diğer yarısı diğer sayfada yer almamalıdır. Aynı şekilde yanıtlar da bölünmemelidir.
Sorular ile yanıtları ve formda yer açıklamalar kolaylıkla birbirinden ayırt edilebilmelidir.
Sorulara ilişkin yanıtların yan yana yerine alt alta yazılmasına dikkat edilmelidir.
Her sorunun sonunda parantez içerisinde sorunun nasıl yanıtlanacağı belirtilmelidir. “Yalnızca birini işaretleyin”, “Birden fazla şıkkı işaretleyebilirsiniz”, “Size uygun olan şıkları daire içine alın” gibi. Bu tür açıklamaların anket formunun başında belirtilmesi doğru değildir.
Anket soruların arasında katılımcıların ilgisini çekebilecek cümleler konulabilir. Bu cümleler, yeni bir konuda soruların başlayacağını belirtmek ya da monotonluğu gidermek için eklenebilir.
Soruların hepsinin katılımcıların tümü tarafından yanıtlanması gerekli olmayabilir ve yanıtlanamayacak nitelikte olabilir. Böyle durumlarda sorulacak sorularla katılımcı yanıtlaması gereken sorular konusunda yönlendirilmelidir. Ancak bu yönlendirme görsel olarak etkili bir biçimde yapılmalıdır. Örneğin “Sigara kullanıyor musunuz? – Evet – Hayır (Cevabınız Hayır ise .. sorusuna geçiniz) gibi.
1.8. Anketörün Seçimi
Anket yoluyla veri toplama sürecinde anket çalışması araştırıcı tarafından uygulanabildiği gibi geniş kapsamlı araştırmalarda anketörler (görüşmeciler) tarafından da uygulanabilmektedir. Anketör seçiminde etkili olan kriterlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir;
Araştırma konusu ve ankete katılacak kişilerin yapısal özellikleri anketör seçiminde etkilidir.
Araştırma konusu ve ankete katılacak kişilerin cinsiyeti, anketörün cinsiyetinin belirlenmesinde etkilidir.
Anketörlerin ankete katılacak kişilerle benzer demografik özelliklere sahip olmaları bir avantaj olarak görülür.
Anketörün araştırma konusuna karşı bilgisi önemli bir kriterdir.
Araştırmanın başarısı açısından anketörlerin şu özelliklere sahip olması önem taşımaktadır;
Anketör işini yaparken doğruluktan ve dürüstlükten ayrılmamalıdır. Cevaplayıcıların adreslerine giderek, onlarla görüşerek ve yanıtlarını anket formuna yazarak çalışmalıdır.
Anketör, anket formunu dikkatle, okunaklı biçimde ve hiçbir soruyu atlamadan doldurmalıdır.
Anketör konuya ilgili, iletişim becerisi yüksek ve sabırlı olmalıdır.
Konuya bağlı olarak anketörlerin bazen araştırma konusunda uzman olması gerekebilir. Ancak genel olarak yüksek eğitim görmeleri gerekmemektedir.
Bazı araştırmaların konusu gereği anketörün cinsiyeti çalışmanın sonuca ulaşması açısından çok önemli olmaktadır.
Çalışma kapsamında görevlendirilecek olan anketörler, öncelikle görev almak isteyenler arasından cinsiyet, eğitim durumu, araştırma konusuna uygunluk vb. kriterler dikkate alınarak seçilirler.
Seçilen anketörler, hemen anket formlarının doldurulması çalışmalarına başlamazlar. Önce iki ya da üç gün süren bir eğitime tabi tutulurlar.
Bu eğitim sırasında anketörlere araştırmanın amacı, soru kağıdındaki her sorunun amacı ve sorunun nasıl sorulacağı anlatılmalıdır. Eğitimin bazı aşamaları uygulamalı yapılmalıdır.
1.9. Uygulama Biçimlerine Göre Anket Türleri
Posta Aracılığıyla Anket Yapma
Telefonla Anket Yapma
Karşılıklı Görüşme Yoluyla Anket Yapma
İnternet Yoluyla Anket Yapma
Karma Anketler
a) Posta Aracılığıyla Anket Yapma
Posta anketleri,
hazırlanan soru formlarının
posta yoluyla cevaplayıcılara ulaştırılmasını öngören
bir veri toplama yöntemidir.
Avantajları
Maliyet diğer yöntemlere göre daha düşüktür.
Çok geniş bir alanı kapsayan bir çerçeveden bilgi sağlanabilir.
Cevaplayıcıların anketörden etkilenmesi söz konusu değildir
Ani ve baskı altında karar verme ya da inisiyatif kullanma ihtiyacı söz konusu değildir.
Soruların cevaplanması için sıkı bir zaman tehdidi yoktur.
Dezavantajları
Kapsam hatasına son derece açıktır.
Eğitim düzeyi düşük kitlelere uygulanan anketlerin cevaplama oranı düşüktür.
En uzun zaman alan anket yöntemidir. (1.5-2 ay)
Araştırmacının, soruların cevaplanma süreci üzerinde kontrolü yoktur.
Eksiksiz doldurulmasını sağlamak oldukça güçtür.
Cevaplanma oranı en düşük yöntemdir.
Açık uçlu sorular için uygun değildir.
b) Telefonla Anket Yapma
Bu yöntemde ihtiyaç duyulan veriler, eğitimli anketörlerin cevaplayıcılarla yaptıkları telefon görüşmeleri ile toplanır.
Avantajları
Çok seri olarak veri toplama olanağı vardır.
Uygulama sırasında ortaya çıkan problemlerin çözümü son derece kolaydır.
Karşılıklı görüşmede soruların yanlış anlaşılması tehlikesinin ve cevaplama hatalarını önler.
Anketörün cevaplayıcı üzerinde oluşturduğu sosyal baskı, karşılıklı görüşme yöntemine oranla daha alt düzeydedir.
Dezavantajları
Telefonu olmayan kişilerle görüşme olanağı yoktur.
Telefonla görüşmenin getirdiği süre kısıtlaması vardır.
Çerçeve olarak başvurulan telefon rehberleri güncel olmayabilir.
Anketörün ses tonu ve yaptığı vurgular kişileri belli cevap seçeneklerine yönlendirebilir.
Görsel yardımcı malzemeler bu anket türünde kullanılamaz.
Cevaplanma oranı karşılıklı görüşmeye göre daha azdır.
c) Karşılıklı Görüşme Yoluyla Anket Yapma
İhtiyaç duyulan veriler, eğitimli anketörlerin cevaplayıcılarla yaptıkları doğrudan görüşmelerle elde edilir.
Avantajları
Görsel yardımcı malzemeler kullanılarak sorular daha kolay anlaşılır hale getirilebilir.
Anketör cevaplayıcının anlamadığı noktaları açıklayabilir.
Anketin önemi anlatılarak ve gizliliği konusunda güvence verilerek cevaplanma oranı yükseltilebilir.
Araştırmacının soruların cevaplanma süreci üzerindeki kontrolü en üst düzeydedir.
Soru formları anketörler tarafından doldurulduğundan, eksik/yarım bırakılmış soru formları olmaz.
Dezavantajları
Anketörler, sonuçların taraflı olmasına yol açabilirler.
Anketör kullanıldığından maliyeti çok yüksektir.
Sonuçların alınması uzun zaman alabilir.
Anketörün görüşme yapmadan anketi yapılmış gibi gösterme ihtimali vardır.
Belirlenen kişilerden farklı kişilerle görüşme yapılabilir.
Yöntemin başarısı anketörün bilgi ve yeteneklerine bağlıdır.
d) İnternet Yoluyla Anket Yapma
Avantajları
Veri toplama süresi kısadır.
Maliyet azdır.
Verilerin otomatik analizi yapılabilir.
Ek verilerin de alınabilmesi söz konusudur.
Coğrafi sınırlar bir engel teşkil etmez.
Dezavantajları
Elektronik ortama bağlı güvenlik kaygıları söz konusudur.
Anket dolduran kişilerin kim olduğu tam olarak belirlenemeyebilir.
Ankete erişim problemleri söz konusu olabilir.
Araştırma hassasiyeti kavranmamış olabilir.
e) Karma Anketler
Karma anket yönteminde genel strateji;
mümkün olan en yüksek cevaplanma oranını
en düşük maliyetle gerçekleştirmek için
en uygun yöntemle başlayarak gerektikçe diğer yöntemlere başvurmaktır.
2. Deney Yöntemi
Bir araştırma konusuna ilişkin veri elde etmek amacı ile
araştırmacının kontrolünde
bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye dönük
veri toplama çalışmalarıdır.
3. Gözlem Yöntemi
Çeşitli davranış nedenlerinin tanımlanmasında, karmaşık davranışların araştırılmasında kullanılan bir veri toplama yöntemidir. Gözlemde sadece göz değil, bütün duyu organları kullanılır. Gözlem tekniği şu alt dallara ayrılır.
1.Tabii (doğal) gözlem
a)Katılımlı gözlem
b)Katılımsız gözlem
2.Sistematik gözlem
4. Görüşme Yöntemi
Yüz yüze görüşme yöntemi, araştırmacı ile cevaplayıcıyı bir araya getirir.
Araştırmacının, bilgi almak ve verileri toplamak istediği kişilere sorular sorup cevaplar alması ve bunları görüşme formu üzerine işaretlemesi veya yazmasıdır.
Ancak çoğu kez araştırmacı görüşmeyi kendisi yapma olanağına sahip olmaz. Bu gibi durumlarda görüşmeyi yapacak kişilerden (Anketör) yararlanılır.
Görüşme yönteminde dikkat edilmesi gereken temel ilkeler şunlardır;
Konuya ilişkin kesin ve kapsamlı bilgiye sahip olunmalıdır.
Görüşmeye başlarken araştırmacı kendini ve araştırmayı tanıtmalıdır.
Görüşme süreci iyi ilişkilerle yürütülmelidir.
Görüşülen gurubun güveni kazanılmalıdır.
Tarafsız ve yorumsuz şekilde soru sorulmalıdır.
Görüşülen kişiye ilişkin bilgiler gizli tutulmalıdır.
Görüşmenin son aşaması her iki taraf için de memnuniyet verici bir şekilde tamamlanmalıdır.
5. Tarama Yöntemi
Çeşitli ortamlarda kaydedilmiş tarihi, edebi eserler ile diğer türden belgelerin çözümlenmesi tarama yönteminin özünü oluşturur.
Yazılı belgeler üzerinde gözlem yaparken başvurulacak başlıca işlemler şunlardır.
Belgenin dış koşullarının belirlenmesi
Belgenin içeriğinin yorumlanması
İçerik çözümlemesi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder